Kadınların uğradıkları ayrımcılıklar arasında insana en ilginç gelen korumacı cinsiyetçilik olarak Türkçeye çevrilen Benevolent Sexism. Korumacı cinsiyetçilik; genellikle kadınların bir şeyi beceremeyeceği, gücünün yetmeyeceği, üstesinden gelemeyeceği, sakar, unutkan, zor anlayan, korunmaya muhtaç, kendi iyiliği için yapılması gereken şeyleri anlayıp düşünemeyen bir varlık olduğu gibi kadını küçümseyen inançlardan yola çıkarak yapılan ayrımcılıklara deniyor. Nedense bu kadın imajı film, dizi sektörü başta olmak üzere birçok kesim tarafından “sevimli” bulunuyor, yeniden yeniden üretiliyor.
Ünlü bir kadın oyuncu katıldığı bir ödül töreninde, kadın
oyunculara yazılan “Şimdi ne yapacağız?” repliğinin neredeyse bütün filmlerde
tekrarlandığını belirterek bunu eleştirdi. Bu durum azımsanacak gibi değil ve
insana kadınların camide yaşadığı zorlukları hatırlatıyor. Nasıl mı? Mesela kıyafetlerinin
düğmelerini kendilerinin ilikleyebileceği yönün tersine dikerseniz kadınlar
üstlerini giyerken yardım almak zorunda kalır. Ya da kadın kıyafetlerine cep
dikmezseniz, küçücük veya dev tek gözlü çantalar üretirseniz elindeki anahtarı,
cep telefonunu, mendili, çocuğun emziğini nereye koyacağını bilemeyen kadın
illa ki bir şeyleri düşürür, çantanın içinde kaybedebilir ya da çantaya
sığdıramayabilir. Siz de bu “tatlı şey”in “iyiliğini” düşünerek üstelik
ayrımcı, yasakçı görünmek tehlikesini de kıvrak bir manevrayla savuşturup ona
evden çıkmamasını, şuraya buraya gitmemesini ya da cemaatle yapılması farz olan
bir namazı evde kılmasını tavsiye edebilirsiniz. “Korkuyorsan, zorlanıyorsan,
abdest alamıyorsan, erkek cemaat garip davranıyorsa, namazını da geçirmek
istemiyorsan evinde kıl.” Böylece bir sürü pürüz kendiliğinden hallolur. Kadın
da “ne kadar sevildiğini, önemsendiğini” falan hisseder. Ama bilin bakalım kim
“iyilik”ten anlamıyordur? Yeni cami incelememiz işte burada devreye giriyor.
Ankara Gölbaşı Karşıyaka Güzelyalı Camii
En sık ve severek gittiğimiz cami. Hatları, süslemeleri pek
güzel, zarif. Kadınlar mahfiline caminin arkasından açılmış bir girişten
doğrudan kadınlar kısmına çıkılan bir merdivenle giriliyor. Camide asansör
bulunmuyor. Girişte yeterli sayıda ayakkabılık mevcut ama teravih namazlarında
büyük ihtimalle yetmiyordur. Ayakkabıların konduğu alanda, kadınlar kısmının
değişmez dekoru halı parçaları merdiven altındaki geleneksel yerini almış.
Merdivenler geniş ve aydınlık, duvarda tutunarak çıkılabilmesi için trabzan
mevcut. Üst kat geniş, ferah, aydınlık. Mekân alt kattan, üst katın yarım kat
yapılması marifetiyle ayrıldığı için kubbe, minber ve mihrap rahatlıkla
görünüyor.
Bir süredir kadınlar mahfilini ortadan ikiye bölecek şekilde
paravanlar konmuş bu bölümün bir kısmı da erkeklere tahsis edilmişti. Namaza
gittiğimiz ilk zamanlarda namazlarının kabul olmayacağı endişesiyle biraz geri
çekilmemiz için yukarı haber gönderen erkekler, ne değiştiyse, yaz boyu
paravanla ayrılmış da olsa bizimle aynı safta namaz kıldı. Geçen hafta
paravanlarımız kaldırıldı, bize de nereye götürüldüklerine dair herhangi bir
not bırakılmadı.😊
Üst katta hiç pencere açılmadığı ve klimanın üstünde kocaman
harflerle DOKUNMAYIN yazdığından yazın 40 derecenin üstünde sıcakta, kışın üst
katı bir vakit için ısıtmak gerçekten büyük israf olacağı için soğukta namaz
kılınıyor. Geçmiş yıllarda cemaat az olduğunda kullanılan pvc ile yapılmış
odada kadınların Cuma kılmasına imkân tanınmıştı. Kovid salgını sırasında bu
ilerlemelerin hepsi yok oldu. Sağlık sıkıntıları olduğu halde merdiveni
çıkabilen ama oturarak namaz kılmak zorunda olanlar için üst katta uzun
zamandır hiç tabure yoktu. Annem hutbeyi yan duvara dayalı duran inşaat
kalaslarının çakılması suretiyle yapılmış bankta dinliyordu. Bu hafta kırık da
olsa bir taburemiz oldu.
Ses sisteminde, basların artıp tizlerin yok olması ve söylenenlerin
bir homurtuya dönüşmesine sebep olan sorun nedeniyle hutbe anlaşılmıyor. İmam,
müezzin ya da erkek cemaatin, kadın cemaate nasıl davrandığına dair bir gözlem
yapmaya yetecek karşılaşma yaşanmıyor. Erkekler için bir tuvalet bir de bahçede
şadırvan var. Kadınlar tuvaleti işareti, tuvaletin caminin altındaki Kur’an
kursunun içinde yer aldığını gösteriyor. Ancak kursun kapısı kapalı, zile
bastığımız halde açan olmadığı için camide hali hazırda işlevsel bir kadınlar
tuvaleti ve abdest alma alanı bulunmuyor. (Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş
@dibalierbas, Din İşleri Genel Müdürlüğü @dibdhgm, Ankara Müftülüğü
@ankaramuftulugu, @golbasimuftulugu.) İlki elimize ulaşan yeni cami notlarınızı
Hertaraf’ın bilgi@hertaraf.com adresine
bekliyoruz.
Esra Özer Duru, Ankara, 12 Aralık 2024.